Matja e inteligjencës tek insektet është një sfidë e ndërlikuar, por eksperimentet shkencore kanë zbuluar aftësi të jashtëzakonshme që i bëjnë këto krijesa edhe më interesante.
Bletët, për shembull, demonstrojnë aftësi të avancuara në matematikë, përfshirë kuptimin e konceptit të zeros dhe njohjen e numrave çift dhe tek. Ato zotërojnë gjithashtu një sistem të shkëlqyer navigimi, memorie të fortë dhe aftësi të jashtëzakonshme komunikimi përmes kërcimeve të koduara.
Milingonat, të njohura për organizimin e tyre social në koloni të mëdha, tregojnë aftësi praktike të jashtëzakonshme. Ato përdorin përvojën e kaluar për të marrë vendime, zbatojnë strategji të avancuara mbijetese dhe janë të afta të kryejnë procese komplekse si amputimi dhe shërimi i plagëve.
Grerëzat, në ndryshim nga bletët dhe milingonat, kanë zhvilluar strategji të veçanta mbijetese. Për shembull, grerëzat e tarantulës jetojnë në mënyrë të vetmuar, duke demonstruar aftësi të mahnitshme në gjetjen dhe përdorimin e tarantulave si burim ushqimi për pasardhësit e tyre.
Secili prej këtyre insekteve – bletët, milingonat dhe grerëzat – tregojn një nivel të lartë inteligjence të përshtatur me stilin e vetë të jetesës dhe kërkesat e mbijetesës.
Megjithëse përcaktimi i insektit më të zgjuar mbetet sfidues, është e qartë se këto specie shfaqin aftësi mbresëlënëse njohëse dhe strategji të ndërlikuara sjelljeje që u mundësojnë të mbijetojnë dhe të lulëzojnë në botën e tyre.